ʘ ნებავს, სურს
ეტიმოლოგია
[← პროტო-გერმანიკ. *weljan; ძვ. ინგლ. willan (თანამედრ. ინგლ. will); ძვ. ფრიზ. willa, wella; ძვ. საქს. willian; ჰოლ. willen; ძვ. ზემ.-გერმ. wellen, wollen (თანამედრ. გერმ. wollen); ისლ., შვედ. vilja ← ინდო-ევროპ. *wel-; შდრ. სანსკრ. vr̥ṇā́ti „ირჩევს; უპირატესობას ანიჭებს“; ავესტ. var- „ამორჩევა, შერჩევა“; ლათ. velle „ʘ ნებავს, სურს“; ლიტვ. vélti „სურვილი; ნების დართვა“; ძვ. სლავ. велѣти (რუს. велеть „ბრძანება“); ძვ.სლავ. волѩ (რუს. воля „ნება, სურვილი“)]
კონკორდანსი
wileis - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VIII, 2; მარკ. I, 40; VI, 22; X, 51; XIV, 12; ლუკ. V, 12; XVIII, 41; რომ. XIII, 3
wileiþ, wileid - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. XXVII, 17; მარკ. XIV, 7; XV, 12; ლუკ. VI, 31; იოან. VI, 67; VIII, 44; IX, 27; XV, 7; კორ. I, X, 27; კორ. II, XII, 20; გალატ. IV, 9; V, 17
wiljau - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VIII, 3; IX, 13; მარკ. I, 41; VI, 25; ლუკ. IV, 6; V, 13; იოან. XVII, 24; რომ. VII, 15; VII, 16; VII, 19; VII, 20 და ა.შ.
wili - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. XXVII, 43; მარკ. VIII, 34; VIII, 35; IX, 35; X, 43; X, 44; ლუკ. V, 39; IX, 23; IX, 24; X, 22; იოან. VII, 17 და ა.შ.
wileima - 1 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მარკ. X, 35; ლუკ. XIX, 14; იოან. XII, 21; კორ. II, I, 8; V, 4; თესალ. I, IV, 13
wileina - 3 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - გალატ. IV, 17; VI, 12; VI, 13; ტიმ. I, V, 11; VI, 9; ტიმ. II, III, 12
wileits - 2 პირ., ორობ., აწმყ., თხრობ. - მარკ. X, 36
wilda - 1, 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., თხრობ. - მარკ. I, 11; III, 13; VI, 19; VI, 26; VII, 24; IX, 30; ლუკ. XV, 28; XVIII, 4; XVIII, 13 და ა.შ.
wildedi - 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., ოპტატ. - ლუკ. I, 62
wildedum - 1 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - თესალ. I, II, 18
wildeduþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - სკირნს. VI, 1
wildedun - 3 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. XXVII, 15; მარკ. IX, 13; ლუკ. X, 24; XIX, 27; იოან. VI, 11; VI, 21; VII, 44; XVI, 19; სკირნს. VII, 5
wildedeiþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - მათ. XI, 14
wiljan - ინფ.- რომ. VII, 18; კორ. II, VIII, 10; VIII, 11
wiljands - მიმღ. I- მათ. V, 40; V, 42; მარკ. XV, 15; ლუკ. X, 29; XIV, 28; XX, 46; რომ. VII, 21; IX, 16; IX, 22; კორ. II, VIII, 17; VIII, 17; XI, 12; XI, 32 და ა.შ.
wileidu = wileiþ + -u (იხ. -u ნაწილ.) - მარკ. XV, 9; იოან. XVIII, 39
wileizu = wileis + -u (იხ. -u ნაწილ.) - ლუკ. IX, 54
wiljauþ-þan = wiljau + -uh ნაწილ. (იხ. -uh) + þan (იხ. þan ზმნზ.) - კორ. I, XI, 3
wileiþ, wileid - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. XXVII, 17; მარკ. XIV, 7; XV, 12; ლუკ. VI, 31; იოან. VI, 67; VIII, 44; IX, 27; XV, 7; კორ. I, X, 27; კორ. II, XII, 20; გალატ. IV, 9; V, 17
wiljau - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VIII, 3; IX, 13; მარკ. I, 41; VI, 25; ლუკ. IV, 6; V, 13; იოან. XVII, 24; რომ. VII, 15; VII, 16; VII, 19; VII, 20 და ა.შ.
wili - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. XXVII, 43; მარკ. VIII, 34; VIII, 35; IX, 35; X, 43; X, 44; ლუკ. V, 39; IX, 23; IX, 24; X, 22; იოან. VII, 17 და ა.შ.
wileima - 1 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მარკ. X, 35; ლუკ. XIX, 14; იოან. XII, 21; კორ. II, I, 8; V, 4; თესალ. I, IV, 13
wileina - 3 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - გალატ. IV, 17; VI, 12; VI, 13; ტიმ. I, V, 11; VI, 9; ტიმ. II, III, 12
wileits - 2 პირ., ორობ., აწმყ., თხრობ. - მარკ. X, 36
wilda - 1, 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., თხრობ. - მარკ. I, 11; III, 13; VI, 19; VI, 26; VII, 24; IX, 30; ლუკ. XV, 28; XVIII, 4; XVIII, 13 და ა.შ.
wildedi - 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., ოპტატ. - ლუკ. I, 62
wildedum - 1 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - თესალ. I, II, 18
wildeduþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - სკირნს. VI, 1
wildedun - 3 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. XXVII, 15; მარკ. IX, 13; ლუკ. X, 24; XIX, 27; იოან. VI, 11; VI, 21; VII, 44; XVI, 19; სკირნს. VII, 5
wildedeiþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - მათ. XI, 14
wiljan - ინფ.- რომ. VII, 18; კორ. II, VIII, 10; VIII, 11
wiljands - მიმღ. I- მათ. V, 40; V, 42; მარკ. XV, 15; ლუკ. X, 29; XIV, 28; XX, 46; რომ. VII, 21; IX, 16; IX, 22; კორ. II, VIII, 17; VIII, 17; XI, 12; XI, 32 და ა.შ.
wileidu = wileiþ + -u (იხ. -u ნაწილ.) - მარკ. XV, 9; იოან. XVIII, 39
wileizu = wileis + -u (იხ. -u ნაწილ.) - ლუკ. IX, 54
wiljauþ-þan = wiljau + -uh ნაწილ. (იხ. -uh) + þan (იხ. þan ზმნზ.) - კორ. I, XI, 3
პარადიგმა
4.6. არაწესიერი ზმნები გოთურში
არაწესიერ ზმნათა ჯგუფი გოთურში წარმოდგენილია რამდენიმე ზმნით, რომლებიც უღლების სხვადასხვა თავისებურებებს ავლენენ:
4.6.1.
briggan (მოტანა).
აწმყო დროის ფუძის სტრუქტურის მიხედვით ძლიერ ზმნათა III. კლასს განეკუთვნება. ნამყო დრო იწარმოება ფუძის ხმოვნის ცვლილებითა და დენტალური სუფიქსით, რომელიც წარმოდგენილია ვარიანტით -ta: brāhta (< *braŋxta) (მოიტანა), brāhtedun (მოიტანეს).
4.6.2.
gaggan (სვლა, სიარული).
აწმყო დროის ფუძის სტრუქტურისა და მიმღეობა II-ის ფორმის მიხედვით ეს ზმნა რედუპლიკაციურ ზმნათა კლასს განეკუთვნება (ისტორიულად რედუპლიკაციურ ზმნებად ითვლება აგრ. მე-3 კლასის სუსტი ზმნები bauan, trauan) [იხ. აგრ. 4.1.3 (c)]); პრეტერიტში ერთგან (ლუკ. 19:12) გვხვდება სუსტი ფორმა gaggida (წავიდა); ჩვეულ. კი იხმარება სხვა ზმნური ფუძე: iddja (წავიდა), iddjedun (წავიდნენ). ამდენად, გრამატიკული დროის ფორმათა წარმოების ტიპის მიხედვით, gaggan სუპლეტიური ზმნაა.
4.6.3.
wisan (ყოფნა)
სუპლეტიური ზმნაა. ფუძისგან *es- იწარმოება მხოლოდ აწმყო დროის პირიანი ფორმები, ყველა დანარჩენი ფორმა იწარმოება ფუძისგან *wes-, გოთ. wis-, V კლასის ძლიერ ზმნათა მსგავსად: ინფ. wisan, ნამყ. დრ. მხ. რ. was, ნამყ. დრ. მრ. რ. wesum.
აწმყ. დრ.-ში ფუძე *es- წარმოდგენილია აბლაუტის სრული და ნულოვანი საფეხურით. უღლების ტიპი ათემატურია.
ბრძანებითი კილოს ნაცვლად ოპტატივის ფორმები იხმარება.
აწმყო დრო
| wisan (ყოფნა) (არაწესიერი სუპლეტიური ზმნა) |
| თხრობითი კილო | ოპტატივი (ნატვრითი/კავშირებითი კილო) |
|||
| მხოლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | im | sijau | ||
| მე-2 პირი | is | sijais | ||
| მე-3 პირი | ist | sijai | ||
| ორობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | siju | |||
| მრავლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | sijum | sijaima | ||
| მე-2 პირი | sijuþ | sijaiþ | ||
| მე-3 პირი | sind | sijaina | ||
| მიმღეობა I | ||||
| wisands | ||||
[იხილეთ მიმღეობა I-ის ბრუნების პარადიგმა]
პრეტერიტი, ნამყო დრო
| თხრობითი კილო | ოპტატივი (ნატვრითი/კავშირებითი კილო) |
|||
| მხოლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | was | wēsjau | ||
| მე-2 პირი | wast | wēseis | ||
| მე-3 პირი | was | wēsi | ||
| მრავლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | wēsum | wēseima | ||
| მე-2 პირი | wēsuþ | wēseiþ | ||
| მე-3 პირი | wēsun | wēseina | ||
| მიმღეობა II | ||||
| ამ ზმნას ან არ ჰქონდა, ან არ შემორჩენილა | ||||
4.6.4.
wiljan (ნდომა, სურვილი) აწმყ. დრ.-ის ფორმები იწარმოება ნამყ. დრ.-ის ოპტატივის მსგავსად.
აწმყო დრო
| თხრობითი კილო | |
| მხოლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wiljau |
| მე-2 პირი | wileis |
| მე-3 პირი | wili |
| ორობითი რიცხვი | |
| მე-2 პირი | wileits |
| მრავლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wileima |
| მე-2 პირი | wileiþ |
| მე-3 პირი | wileina |
| მიმღეობა I | ||||
| wiljands | ||||
ნამყ. დრ. იწარმოება სუსტი ზმნების მსგავსად:
ნამყო დრო
| თხრობითი კილო | |
| მხოლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wilda |
| მე-2 პირი | wildēs |
| მე-3 პირი | wilda |
| მრავლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wildēdum |
| მე-2 პირი | wildēduþ |
| მე-3 პირი | wildēdun |
დადასტურებულია აგრ. ოპტატივის მე-3 პირის მხ. რ. wildēdi (ისურვებდა, ენდომებოდა) და მე-2 პირის მრ. რ. wildēdeiþ (გინდოდეთ).
იხილეთ ზმნის პარადიგმები
