ყოფნა (არის), არსებობა
ეტიმოლოგია
[← პროტო-გერმანიკ. *wesan; ძვ. ინგლ. wesan; ძვ. ფრიზ. wesa ; ძვ. საქს. wesan; ჰოლ. was, waren; ძვ. ზემ.-გერმ. wesan (თანამედრ. გერმ. war, waren); ძვ. ისლ. vesa, vera (თანამედრ. ისლ. vera); შვედ. vara ← ინდო-ევროპ. *wes-; შდრ. სანსკრ. vásati „ცხოვრება“; ავესტ. vaŋhaiti „ცხოვრება, დარჩენა“; ტოხარ. wäs- „ცხოვრება“]
კონკორდანსი
im - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VIII, 8; VIII, 9; XXVII, 43; მარკ. I, 7; XII, 26; XIV, 62; ლუკ. I, 18; I, 19; III, 16; V, 8; VII, 6; VII, 8 და ა.შ.
is - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. V, 25; XI, 3; XXVI, 73; XXVII, 11; მარკ. I, 11; I, 24; III, 11; VIII, 29; XII, 14; XII, 34; XIV, 61; XIV, 70 და ა.შ.
ist - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. V, 21; V, 27; V, 29; V, 30; V, 31; V, 33; V, 34; V, 35; V, 37; V, 38; V, 43; V, 48; VI, 13; VI, 21 და ა.შ.
wisa - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - იოან. XV, 10; კორ. I, XVI, 6; ფილიპ. I, 25
wisiþ - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - იოან. VI, 56; VIII, 35; XIV, 17; XV, 5; XV, 6; კორ. II, III, 14; IX, 9; ტიმ. II, II, 13
wisai - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - იოან. XII, 46; რომ. IX, 11
wisais - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - ტიმ. II, III, 14
wisaiþ - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - ლუკ. X, 7; იოან. XV, 4; XV, 9
sijum, sium - 1 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მარკ. V, 9; ლუკ. IX, 12; XVII, 10; იოან. VIII, 33; VIII, 41; IX, 28 და ა.შ.
sijuþ, siuþ - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VI, 26; X, 31; მარკ. IV, 40; VII, 18; IX, 41; XII, 24; XII, 27; XIII, 29; ლუკ. VI, 22 და ა.შ.
sind - 3 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VII, 13; VII, 14; VII, 15; X, 30; XI, 8; მარკ. IV, 15; IV, 16; IV, 17; IV, 18; IV, 20 და ა.შ.
sijau, siau, siju - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მარკ. IX, 19; ლუკ. IX, 41; იოან. VIII, 55; X, 30; XVII, 22; კორ. II, XII, 6 და ა.შ.
sijais - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. V, 25; მარკ. V, 34; X, 19; ლუკ. I, 20; IV, III; IV, 9; XVIII, 13; XVIII, 20 და ა.შ.
sijai, siai - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. VI, 4; IX, 13; მარკ. I, 27; IV, 41; IX, 35; X, 2; X, 43; X, 44; XIII, 22; ლუკ. I, 34 და ა.შ.
sijaima - 1 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. VI, 12; კორ. II, I, 9; III, 5; ეფეს. I, 4; I, 12; IV, 14; ფილიპ. III, 15
sijaiþ - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. V, 48; VI, 5; მარკ. IX, 50; რომ. XI, 25; XIII, 8; კორ. I, V, 7; VII, 5; X, 32 და ა.შ.
sijaina - 3 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მარკ. X, 8; ლუკ. VII, 31; იოან. XVII, 11; XVII, 19; XVII, 21; XVII, 22; XVII, 23 და ა.შ.
was - 1, 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. VII, 25; VII, 27; VII, 29; IX, 33; XXV, 42; XXV, 43; XXVI, 71; XXVII, 12; XXVII, 15; XXVII, 56; მარკ. I, 4 და ა.შ.
wast - 2 პირ., მხ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. XXVI, 69; მარკ. XIV, 67; ლუკ. XV, 31; XIX, 17; კორ. I, VII, 21
wesum, wisum - 1 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - რომ. VII, 5; VII, 6; VIII, 36; კორ. II, I, 8; გალატ. IV, 3; ეფეს. I, 11; II, 3; თესალ. I, II, 10 და ა.შ.
wesuþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - კორ. II, VII, 9; ეფეს. II, 11; II, 12; II, 13; V, 8; კოლოს. III, 15
wesun, weisun - 3 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. IX, 36; მარკ. I, 5; I, 16; II, 15; II, 18; IV, 36; VIII, 2; IX, 4; IX, 6; XI, 1; XII, 20 და ა.შ.
wesi - 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., ოპტატ. - მარკ. III, 9; V, 14; V, 18; VI, 55; IX, 34; IX, 42; XIV, 5; XV, 15; XV, 47 და ა.შ.
weseima - 1 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - კორ. II, I, 8; XI, 21; თესალ. I, III, 1
weseiþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - იოან. VIII, 39; IX, 41; XV, 19; კორ. I, I, 13; კორ. II, XII, 13
weseina - 3 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - მათ. XI, 23; ლუკ. II, 3; XVIII, 9; იოან. XIV, 2; კორ. I, VII, 14; XII, 19
wisan - ინფ.- მარკ. III, 14; VIII, 27; VIII, 29; IX, 5; XII, 18; XIV, 64; ლუკ. II, 44; II, 49; IV, 41; IX, 18; IX, 20; IX, 33; XIV, 26; XIV, 27 და ა.შ.
wisands - მიმღ. I- მათ. VI, 30; მარკ. II, 26; V, 25; VIII, 1; XI, 11; XIV, 66; XVI, 10; ლუკ. II, 2; II, 5; VI, 4; VII, 6; VII, 25 და ა.შ.
sijaidu = sijaiþ + -u (იხ. -u ნაწილ.) - კორ. II, II, 9; XIII, 5
is - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. V, 25; XI, 3; XXVI, 73; XXVII, 11; მარკ. I, 11; I, 24; III, 11; VIII, 29; XII, 14; XII, 34; XIV, 61; XIV, 70 და ა.შ.
ist - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. V, 21; V, 27; V, 29; V, 30; V, 31; V, 33; V, 34; V, 35; V, 37; V, 38; V, 43; V, 48; VI, 13; VI, 21 და ა.შ.
wisa - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - იოან. XV, 10; კორ. I, XVI, 6; ფილიპ. I, 25
wisiþ - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., თხრობ. - იოან. VI, 56; VIII, 35; XIV, 17; XV, 5; XV, 6; კორ. II, III, 14; IX, 9; ტიმ. II, II, 13
wisai - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - იოან. XII, 46; რომ. IX, 11
wisais - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - ტიმ. II, III, 14
wisaiþ - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - ლუკ. X, 7; იოან. XV, 4; XV, 9
sijum, sium - 1 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მარკ. V, 9; ლუკ. IX, 12; XVII, 10; იოან. VIII, 33; VIII, 41; IX, 28 და ა.შ.
sijuþ, siuþ - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VI, 26; X, 31; მარკ. IV, 40; VII, 18; IX, 41; XII, 24; XII, 27; XIII, 29; ლუკ. VI, 22 და ა.შ.
sind - 3 პირ., მრ. რ., აწმყ., თხრობ. - მათ. VII, 13; VII, 14; VII, 15; X, 30; XI, 8; მარკ. IV, 15; IV, 16; IV, 17; IV, 18; IV, 20 და ა.შ.
sijau, siau, siju - 1 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მარკ. IX, 19; ლუკ. IX, 41; იოან. VIII, 55; X, 30; XVII, 22; კორ. II, XII, 6 და ა.შ.
sijais - 2 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. V, 25; მარკ. V, 34; X, 19; ლუკ. I, 20; IV, III; IV, 9; XVIII, 13; XVIII, 20 და ა.შ.
sijai, siai - 3 პირ., მხ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. VI, 4; IX, 13; მარკ. I, 27; IV, 41; IX, 35; X, 2; X, 43; X, 44; XIII, 22; ლუკ. I, 34 და ა.შ.
sijaima - 1 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. VI, 12; კორ. II, I, 9; III, 5; ეფეს. I, 4; I, 12; IV, 14; ფილიპ. III, 15
sijaiþ - 2 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მათ. V, 48; VI, 5; მარკ. IX, 50; რომ. XI, 25; XIII, 8; კორ. I, V, 7; VII, 5; X, 32 და ა.შ.
sijaina - 3 პირ., მრ. რ., აწმყ., ოპტატ. - მარკ. X, 8; ლუკ. VII, 31; იოან. XVII, 11; XVII, 19; XVII, 21; XVII, 22; XVII, 23 და ა.შ.
was - 1, 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. VII, 25; VII, 27; VII, 29; IX, 33; XXV, 42; XXV, 43; XXVI, 71; XXVII, 12; XXVII, 15; XXVII, 56; მარკ. I, 4 და ა.შ.
wast - 2 პირ., მხ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. XXVI, 69; მარკ. XIV, 67; ლუკ. XV, 31; XIX, 17; კორ. I, VII, 21
wesum, wisum - 1 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - რომ. VII, 5; VII, 6; VIII, 36; კორ. II, I, 8; გალატ. IV, 3; ეფეს. I, 11; II, 3; თესალ. I, II, 10 და ა.შ.
wesuþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - კორ. II, VII, 9; ეფეს. II, 11; II, 12; II, 13; V, 8; კოლოს. III, 15
wesun, weisun - 3 პირ., მრ. რ., ნამყ., თხრობ. - მათ. IX, 36; მარკ. I, 5; I, 16; II, 15; II, 18; IV, 36; VIII, 2; IX, 4; IX, 6; XI, 1; XII, 20 და ა.შ.
wesi - 3 პირ., მხ. რ., ნამყ., ოპტატ. - მარკ. III, 9; V, 14; V, 18; VI, 55; IX, 34; IX, 42; XIV, 5; XV, 15; XV, 47 და ა.შ.
weseima - 1 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - კორ. II, I, 8; XI, 21; თესალ. I, III, 1
weseiþ - 2 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - იოან. VIII, 39; IX, 41; XV, 19; კორ. I, I, 13; კორ. II, XII, 13
weseina - 3 პირ., მრ. რ., ნამყ., ოპტატ. - მათ. XI, 23; ლუკ. II, 3; XVIII, 9; იოან. XIV, 2; კორ. I, VII, 14; XII, 19
wisan - ინფ.- მარკ. III, 14; VIII, 27; VIII, 29; IX, 5; XII, 18; XIV, 64; ლუკ. II, 44; II, 49; IV, 41; IX, 18; IX, 20; IX, 33; XIV, 26; XIV, 27 და ა.შ.
wisands - მიმღ. I- მათ. VI, 30; მარკ. II, 26; V, 25; VIII, 1; XI, 11; XIV, 66; XVI, 10; ლუკ. II, 2; II, 5; VI, 4; VII, 6; VII, 25 და ა.შ.
sijaidu = sijaiþ + -u (იხ. -u ნაწილ.) - კორ. II, II, 9; XIII, 5
პარადიგმა
4.6. არაწესიერი ზმნები გოთურში
არაწესიერ ზმნათა ჯგუფი გოთურში წარმოდგენილია რამდენიმე ზმნით, რომლებიც უღლების სხვადასხვა თავისებურებებს ავლენენ:
4.6.1.
briggan (მოტანა).
აწმყო დროის ფუძის სტრუქტურის მიხედვით ძლიერ ზმნათა III. კლასს განეკუთვნება. ნამყო დრო იწარმოება ფუძის ხმოვნის ცვლილებითა და დენტალური სუფიქსით, რომელიც წარმოდგენილია ვარიანტით -ta: brāhta (< *braŋxta) (მოიტანა), brāhtedun (მოიტანეს).
4.6.2.
gaggan (სვლა, სიარული).
აწმყო დროის ფუძის სტრუქტურისა და მიმღეობა II-ის ფორმის მიხედვით ეს ზმნა რედუპლიკაციურ ზმნათა კლასს განეკუთვნება (ისტორიულად რედუპლიკაციურ ზმნებად ითვლება აგრ. მე-3 კლასის სუსტი ზმნები bauan, trauan) [იხ. აგრ. 4.1.3 (c)]); პრეტერიტში ერთგან (ლუკ. 19:12) გვხვდება სუსტი ფორმა gaggida (წავიდა); ჩვეულ. კი იხმარება სხვა ზმნური ფუძე: iddja (წავიდა), iddjedun (წავიდნენ). ამდენად, გრამატიკული დროის ფორმათა წარმოების ტიპის მიხედვით, gaggan სუპლეტიური ზმნაა.
4.6.3.
wisan (ყოფნა)
სუპლეტიური ზმნაა. ფუძისგან *es- იწარმოება მხოლოდ აწმყო დროის პირიანი ფორმები, ყველა დანარჩენი ფორმა იწარმოება ფუძისგან *wes-, გოთ. wis-, V კლასის ძლიერ ზმნათა მსგავსად: ინფ. wisan, ნამყ. დრ. მხ. რ. was, ნამყ. დრ. მრ. რ. wesum.
აწმყ. დრ.-ში ფუძე *es- წარმოდგენილია აბლაუტის სრული და ნულოვანი საფეხურით. უღლების ტიპი ათემატურია.
ბრძანებითი კილოს ნაცვლად ოპტატივის ფორმები იხმარება.
აწმყო დრო
| wisan (ყოფნა) (არაწესიერი სუპლეტიური ზმნა) |
| თხრობითი კილო | ოპტატივი (ნატვრითი/კავშირებითი კილო) |
|||
| მხოლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | im | sijau | ||
| მე-2 პირი | is | sijais | ||
| მე-3 პირი | ist | sijai | ||
| ორობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | siju | |||
| მრავლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | sijum | sijaima | ||
| მე-2 პირი | sijuþ | sijaiþ | ||
| მე-3 პირი | sind | sijaina | ||
| მიმღეობა I | ||||
| wisands | ||||
[იხილეთ მიმღეობა I-ის ბრუნების პარადიგმა]
პრეტერიტი, ნამყო დრო
| თხრობითი კილო | ოპტატივი (ნატვრითი/კავშირებითი კილო) |
|||
| მხოლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | was | wēsjau | ||
| მე-2 პირი | wast | wēseis | ||
| მე-3 პირი | was | wēsi | ||
| მრავლობითი რიცხვი | ||||
| 1-ლი პირი | wēsum | wēseima | ||
| მე-2 პირი | wēsuþ | wēseiþ | ||
| მე-3 პირი | wēsun | wēseina | ||
| მიმღეობა II | ||||
| ამ ზმნას ან არ ჰქონდა, ან არ შემორჩენილა | ||||
4.6.4.
wiljan (ნდომა, სურვილი) აწმყ. დრ.-ის ფორმები იწარმოება ნამყ. დრ.-ის ოპტატივის მსგავსად.
აწმყო დრო
| თხრობითი კილო | |
| მხოლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wiljau |
| მე-2 პირი | wileis |
| მე-3 პირი | wili |
| ორობითი რიცხვი | |
| მე-2 პირი | wileits |
| მრავლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wileima |
| მე-2 პირი | wileiþ |
| მე-3 პირი | wileina |
| მიმღეობა I | ||||
| wiljands | ||||
ნამყ. დრ. იწარმოება სუსტი ზმნების მსგავსად:
ნამყო დრო
| თხრობითი კილო | |
| მხოლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wilda |
| მე-2 პირი | wildēs |
| მე-3 პირი | wilda |
| მრავლობითი რიცხვი | |
| 1-ლი პირი | wildēdum |
| მე-2 პირი | wildēduþ |
| მე-3 პირი | wildēdun |
დადასტურებულია აგრ. ოპტატივის მე-3 პირის მხ. რ. wildēdi (ისურვებდა, ენდომებოდა) და მე-2 პირის მრ. რ. wildēdeiþ (გინდოდეთ).
იხილეთ ზმნის პარადიგმები
