მეზობელი სიტყვები
წერილობითი ძეგლები
ლექსიკონი
ცნობარი

níwe

მეტყველების ნაწილი: ზედსართავი სახელი
ახალი (აგრ. néowe, níewe)
ეტიმოლოგია
[თანამედრ. ინგლ. NEW ← პროტო-გერმანიკ. *neujaz; გოთ. niujis; ძვ. ფრიზ. nīe, nī; ძვ. საქს. niuwi; ჰოლ. nieuw; ძვ. ზემ.-გერმ. niuwi (თანამედრ. გერმ. neu); ისლ. nýr; დან., ნორვ., შვედ. ny ← ინდო-ევროპ. *neuo-; სანსკრ. náva-; ავესტ. nava-; ძვ. ბერძ. νέος; ლათ. novus; ძვ. ირლ. núae; ძვ. პრუს. nauns; ლიტვ. naūjas; ძვ. სლავ. новъ (რუს. новый)]
პარადიგმა

2. ანგლოსაქსური ძლიერი და სუსტი ზედსართავი სახელები

2.1. ზედსართავთა ძლიერი ბრუნება

-a-, -ō- ფუძიანი ზედსართავები

(ა) ფუძის მოკლემარცვლიანი ვარიანტი.

ანგლოსაქსურ ზედსართავთა ძლიერი ბრუნება -a-, -o- ფუძიანი
ȝlæd
(მხიარული)
მხოლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი ȝlæd ȝladu, ȝlado ȝlæd
ნათესაობითი ȝlades ȝlædre ȝlades
მიცემითი ȝladum ȝlædre ȝladum
მოქმედებითი ȝlade - ȝlade
ბრალდებითი ȝlædne ȝlade ȝlæd
მრავლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი ȝlade ȝlada, ȝlade ȝladu, ȝlado
ნათესაობითი ȝlædra ȝlædra ȝlædra
მიცემითი (მოქმედებითი) ȝladum ȝladum ȝladum
ბრალდებითი ȝlade ȝlada, ȝlade ȝladu, ȝlado

(ბ) ფუძის გრძელმარცვლიანი ვარიანტი.

მოკლეფუძიანი ვარიანტისგან განსხვავდება მხოლოდ -u, -o დაბოლოებათა არქონით მდედრ. სქესის მხ. რ.-ის სახელ. ბრუნვაში და საშ. სქესის მრ. რ.-ის სახელ. და ბრალდ. ბრუნვებში.

ანგლოსაქსურ ზედსართავთა ძლიერი ბრუნება -a-, -o- ფუძიანი
ȝód
(კარგი)
მხოლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი ȝód ȝód ȝód
ნათესაობითი ȝódes ȝódre ȝódes
მიცემითი ȝódum ȝódre ȝódum
მოქმედებითი ȝóde - ȝóde
ბრალდებითი ȝódne ȝóde ȝód
მრავლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი ȝóde ȝóda, ȝóde ȝód
ნათესაობითი ȝódra ȝódra ȝódra
მიცემითი (მოქმედებითი) ȝódum ȝódum ȝódum
ბრალდებითი ȝóde ȝóda, ȝóde ȝód

(გ) -ja-, -jō- ფუძიანი ზედსართავები

გამოირჩევა დაბოლოებით -e მამრ. და საშ. სქესის მხ. რ.-ის სახელ. ბრუნვაში.

ანგლოსაქსურ ზედსართავთა ძლიერი ბრუნება -ja-, -jō- ფუძიანი
wilde
(ველური)
მხოლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი wilde wildu, wildo wilde
ნათესაობითი wildes wildre wildes
მიცემითი wildum wildre wildum
მოქმედებითი wilde - wilde
ბრალდებითი wildne wilde wilde
მრავლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი wilde wilda, wilde wildu, wildo
ნათესაობითი wildra wildra wildra
მიცემითი (მოქმედებითი) wildum wildum wildum
ბრალდებითი wilde wilda, wilde wildu, wildo

ისტორიულად -i- ფუძიან ტიპში შემავალ ზედსართავთა (bryce (მყიფე; სუსტი); swice (მატყუარა, შეცდომაში შემყვანი)) ბრუნება ძველინგლისურში მთლიანად დაემთხვა -ja-, -jō- ფუძიან ზედსართავთა ბრუნებას.
ზედსართავები, რომლებიც ისტორიულად -u- ფუძიან ტიპს განეკუთვნებოდა, წარმოდგენილია მხოლოდ ზედსართავების wlacu ((ნელ)თბილი) და cwucu (ცოცხალი) მხ. რ.-ის სახელ. ბრუნვის ფორმებით.

ამავე ტიპისა იყო კუთვნილებითი ნაცვალსახელებისა და ზოგიერთი სხვ. ზედსართაული ნაცვალსახელების (ჩვენებითთა გარდა) ფორმაცვალებადობაც.

2.2. ზედსართავთა სუსტი ბრუნება

მთლიანობაში ემთხვევა -n- ფუძიან არსებითთა ბრუნებას.

ანგლოსაქსურ ზედსართავთა სუსტი ბრუნება
ȝóda
(კარგი)
მხოლობითი რიცხვი
მამრობითი სქესი მდედრობითი სქესი საშუალი სქესი
სახელობითი ȝóda ȝóde ȝóde
ნათესაობითი ȝódan ȝódan ȝódan
მიცემითი (მოქმედებითი) ȝódan ȝódan ȝódan
ბრალდებითი ȝódan ȝódan ȝódan
მრავლობითი რიცხვი
სამივე სქესი
სახელობითი ȝódan
ნათესაობითი ȝódra
მიცემითი (მოქმედებითი) ȝódum
ბრალდებითი ȝódan

იხილეთ ზედსართავი სახელის პარადიგმები