4.6.2. არაწესიერი სუპლეტიური ზმნები ანგლოსაქსურში
ანგლოსაქსურში, ისევე როგორც პრაქტიკულად ყველა ენაში, გვხვდება სუპლეტიური ზმნები, ანუ ზმნები, რომელთა პარადიგმაშიც სხვადასხვა ძირის ფორმებია წარმოდგენილი (როგორც მაგ. (to) go, went ან (to) be, is, are, were ფორმები თანამედროვე ინგლისურში). ქვემოთ მოყვანილია ყველაზე მნიშვნელოვანია ძვ. ინგლ. სუპლეტიური ზმნები.
(ა) ისტორიულად დამოუკიდებელი ზმნების wesan და béon (ყოფნა, არსებობა) მნიშვნელობები ანგლოსაქსურში თითქმის მთლიანად ემთხვეოდა ერთმანეთს და ისინი პრაქტიკულად ერთ პარადიგმაში იყვნენ გაერთიანებული.
აღსანიშნავია, რომ ანგლოსაქსური ერთადერთი გერმანიკული ენაა, რომელსაც *beu-, *beo- ძირის სრული პარადიგმა ჰქონდა წარმოდგენილი აწმყო დროში. სხვ. გერმანიკულ ენებში „ყოფნა“ ზმნის პრეზენსის პარადიგმებში ამ ძირის მხოლოდ ცალკეული ფორმები გვხვდება (შდრ. თანამედრ. გერმ. bin (ვარ), bist (ხარ), მაგრამ ist (არის), seid (ხართ), sind (არიან)).
აწმყო დრო
wesan | béon | |
(ყოფნა, არსებობა) | ||
თხრობითი კილო | ||
1-ლი პირი მხ. რ. | eom, am | béo, bíom |
მე-2 პირი მხ. რ. | eart | bist, bis |
მე-3 პირი მხ. რ. | istd | bið |
მრ. რ. | sint, sindon earon, aron |
béoð |
კავშირებითი კილო | ||
მხ. რ. | sý, sí | béo |
მრ. რ. | sýn, sín | béon |
ბრძანებითი კილო | ||
მე-2 პირი მხ. რ. | wes | béo |
მე-2 პირი მრ. რ. | wesaþ | béoþ |
მიმღეობა I | ||||
wesende | béonde |
ნამყო დრო
თხრობითი კილო | ||
1-ლი პირი მხ. რ. | wæs | - |
მე-2 პირი მხ. რ. | wǽre | - |
მე-3 პირი მხ. რ. | wæs | - |
მრ. რ. | wǽron | - |
კავშირებითი კილო | ||
მხ. რ. | wǽre | - |
მრ. რ. | wǽren | - |
(ბ) ანგლოსაქსური ზმნა ȝán (ნამყ. დრ. éode, მიმღ. II (ȝe)ȝan) (სვლა, სიარული) სუპლეტიურად აწარმოებს ნამყო დროის ფორმებს. შდრ. ანალოგიური გოთურში: gaggan (სვლა), gaggiþ (მიდის), iddja (მიდიოდა).
ქვემოთ მოყვანილია ზმნა ȝán-ის უღლების პარადიგმა.
აწმყო დრო
ȝán (სვლა, სიარული) | ||
თხრობითი კილო | ||
1-ლი პირი მხ. რ. | ȝá | |
მე-2 პირი მხ. რ. | ȝǽst | |
მე-3 პირი მხ. რ. | ȝǽþ | |
მრ. რ. | ȝáþ | |
კავშირებითი კილო | ||
მხ. რ. | ȝá | |
მრ. რ. | ȝán | |
ბრძანებითი კილო | ||
მე-2 პირი მხ. რ. | ȝá | |
მე-2 პირი მრ. რ. | ȝáþ |
ნამყო დრო
თხრობითი კილო | ||
1-ლი პირი მხ. რ. | éode | |
მე-2 პირი მხ. რ. | éodest | |
მე-3 პირი მხ. რ. | éode | |
მრ. რ. | éodon | |
კავშირებითი კილო | ||
მხ. რ. | éode | |
მრ. რ. | éoden |
მიმღეობა II |
(ȝe)ȝán |
ზმნა (to) go თანამედროვე ინგლისურშიც სუპლეტიურად რჩება, იმ განსხვავებით, რომ ნამყო დრო wend- ძირისგან იწარმოება: I, you, he, she, etc. went (წავედი), (წახვედი), (წავიდა) და ა.შ.